बलिउडका विवादस्पद फोटोहरु

काठमाडौं, १८ माघ । बलिउडका कलाकारहरु प्राय विवादमा आइरहन्छन् । चाहे त्यो सम्बन्धको कारणले होस वा अन्यकारणले । तर यहाँ भने बलिउडका त्यस्ता विवादास्पद फोटाहरुको कुरा गर्न लागिएको छ ।

 

 

केही दिन अघि नायिका केट्रिना कैफ र सिद्धार्थ माल्याको एक फोटो सार्बजनिक भयो । फोटोमा सिद्धार्थले केट्रिनाको टपमा हात हालेको देखिन्छ ।

 

 

त्यस्तै विवादस्पद अर्को फोटो शाहरुख खान र हलिउड नायक जोन बेरोम्यानको पनि छ ।

 

 

किसको फोटोले विवाद आउनेमा एश्वर्य राय र अजय देवगन पनि छन् ।

 

२००९ मा एक फेशन विकमा ट्विंकल खन्नाले अक्षयकुमारको जिन्सको जिप खोलेको फोटोले ठूलै हलचल ल्याएको थियो ।

 

 

अर्को विवादस्पद तस्बीर नायिका बिपाशा बसु र फुटबलर क्रिस्टियानो रोनाल्डोको किसको छ ।

 

 

सुवर्ण नाम गरेका एक बाबासँगको फोटोका कारण शिल्पा शेट्टी विवादमा परिन् ।

 

 

शिल्पाको अर्को यस्तै विवादमा परेको कुरो थियो हलिउड एक्टर रिचर्ड गेरीले उनलाई सार्वजनिक एक मञ्चमै गरेको चुम्बन । एजेन्सीको सहयोगमा

 

Read More

बियर र मदिरा चाख्ने विद्युतीय जिब्रो आयो

एजेन्सी । स्पेनी अनुसन्धानकर्ताहरूले विभिन्न बियरको प्रकार र तीनमा रहेका मदिराको मात्रा मापन गर्ने इलेक्ट्रोनिक जिब्रो विकास गरेका छन् ।

यसका सिर्जनाकारहरूले यो कृत्रिम जिब्रोले हाल ८२ प्रतिशत सही कार्य गर्नसक्ने बताएका छन् । यसलाई स्वाद पत्ता लगाउने रोबोट सिर्जना गर्ने कार्यमा पहिलो पाइलाको रूपमा हेरिएको छ ।

यस जिब्रोमा २१ वटा इलेक्ट्रोड रहेका छन् र प्रत्येकले एमोनियम, सोडियम, नाइट्रेट तथा क्लोराइड जस्ता फरक रासायनिक यौगिकप्रति प्रतिक्रिया जनाउँछ । उक्त जिब्रो बार्सिलोनाको अटोनोमस विश्वविद्यालयका अनुसन्धानकर्ताहरूले तयार गरेका हुन् ।

यस जिब्रोले स्वार्जबियर, लागर, डबल मेल्ट पिलसन, एलसेसन तथा कम मदिरा भएको बियरको स्वाद पत्ता लगाउँछ । यी सबै बियर पत्ता लगाउन यस जिब्रोलाई तालिम दिइएको छ ।

यस जिब्रोमा प्रोग्राम नगरिएको बियर भने यसले पत्ता लगाउन सक्दैन । फुड केमिस्ट्री पत्रिकाले प्रकाशन गरेको एक विज्ञप्तिमा यो जिब्रोले एक दिन स्वाद पत्ता लगाउने रोबोट बनाउन सहयोग गर्ने उल्लेख गरिएको छ ।

Read More

नयाँ पानी दुग्ध उत्पादन शहकारी संस्था लिमिटेडको ११ बार्षिक साधरण सभा

माघ १८ सिन्धुपल्चोक ।नयाँ पानी दुग्ध उत्पादन शहकारी संस्था लिमिटेड बाडेगाउँ ४ धुसेनिले आज आफनो ११ बार्षिक सााधरणा सभा भब्यतका साथ मनाएको छ । अगुवा कृषक जगन्नाथ आचार्यको आतित्यतामा भएको कार्यक्रममा बर्षभरि सबैभन्दा बढी दुध बिक्री गर्ने कृषकहरुलाई सम्मान समेत गरिएको छ । यो बर्ष भरि स्थानिय कृषक केदारनाथ आचार्यले ३ हजार ६३ लिटर दुध बिक्री गर्दै १ लाख ९५ हजार १ सय ९५ रुपिया आम्दानी गर्नु भएको छ भने रुद्र प्रसाद आचार्यले २३ सय २६ लिटर दुध बिक्री बिक्री गर्दै ९१ ह्जार ९ सय ६० रुपियाँ अम्दनी गर्नुभएको छ ।
यसैगरि कार्यक्रममा पुष्प नाथ आचार्य तथा राम चन्द्र कट्टेललाई पनि सम्मान गरिएको छ । उहाहरुले क्रमश २३ सय ११ लिटर तथा २१ सय ४१ लिटर दुध बिक्री गरि बार्षिक ९२ हजार ८ सय साठी ,तथा ९१ ह्जार ८ सय दश रुपिया आम्दानी गर्न सफल हुनुभएको छ । उमाकान्त आचार्य अध्यक्ष रहेको संस्थाले २० बर्षकै ईतिहासमा नमुना कार्य गरेको कृषक रुद्रनाथ आचार्यको भनाई छ ।

Read More

एसएसबीको कब्जा भवन फिर्ता गर्न माओवादीको अपिल

माघ १८ काठमाडौं । नेकपा माओवादीले पर्साको ठोरी–७ स्थित नेपालको भूगोलमा माइती नेपालले निर्माण गरेको भवनमा भारतीय सशस्त्र सीमा सुरक्षा बल एसएसबीले उक्त भवन कब्जाको भन्दै आपत्ति जनाएको छ ।

सो पार्टीले उक्त घटना अत्यन्तै आपत्तिजनक र निन्दनीय भएको भन्दै सार्वभौमसत्ता सम्पन्न राष्ट्र नेपालमाथिको कब्जा तत्काल खाली गर्न आग्रह गरेको ।

प्रवक्ता पम्फा भुसालले जारी गरेको वक्तव्यमा भनिएको छ ‘नेपालसामु माफी मागी घटना नदोहो¥याउन हाम्रो पार्टी भारत सरकारसित जोडदार माग गर्दछ । नेपालमाथि भएको यसप्रकारको हस्तक्षेपले हाम्रो राष्ट्रिय स्वाधीनतामाथि थप सङ्कट खडा भएको छ ।’
पूर्ण पाठ

Read More

एमाओवादीले बैशाखमा सांगठनिक सम्मेलन गर्ने

संसदीय दलमा दाहाल, प्रवक्ता फेरि शर्मा

 माघ १८ काठमाडौं । एकीकृत नेकपा माओवादीले बैशाखमा सांगठनिक राष्ट्रिय सम्मेलन गर्ने निर्णय गरेको छ । दुई साता लामो केन्द्रीय समितिको बैठकले पार्टी भित्रको समस्या समाधानका लागि राष्ट्रिय सम्मेलन गर्ने निर्णय गरेको हो ।

 

यसअघि नेता डा.बाबुराम भट्टराईले महाधिवेशनमा जानुपर्ने माग गरेका थिए । तर धेरै केन्द्रीय सदस्य उनको प्रस्तावको विपक्षमा उभिएपछि सांगठनिक राष्ट्रिय सम्मेलनको निर्णय भएको स्रोत जनाएको छ । ‘महाधिवेशन भएको दुई वर्ष नहुँदै अर्को गर्नु राम्रो हुँदैन भन्ने धेरैको जोड रह्यो’ एक केन्द्रीय सदस्यले भने ।

 

बैठकले बैशाख १८ गते मे दिवसका दिन सांगठनिक सम्मेलनको निर्णय गरेको केन्द्रीय सदस्य रामकुमार शर्माले जानकारी दिए । बैठकले अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले पेस गरेको राजनीतिक प्रतिवेदन सुझाव सहित पारेत गरेको केन्द्रीय सदस्य शर्माले जानकारी दिए । अध्यक्ष प्रचण्डको प्रतिवेदनमा नेताद्वय डा. भट्टराई र नारायणकाजी श्रेष्ठले लिखित सुझाव दिएका छन् । 

 

शनिबार बैठकको अन्तिम दिन भट्टराईले ११ र श्रेष्ठले ९ बुँदे सुझाव दिएका हुन् । त्यस्तै बैठकले पार्टीको संसदीय दलको नेता अध्यक्ष प्रचण्डलाई बनाउने निर्णय गरेको छ । भने पार्टी प्रवक्तामा नेता दिनानाथ शर्मालाई चयन गरिएको छ । उनी अग्नि सापकोटा भन्दा पहिले पनि प्रवक्ता थिए ।

 

बैठकले नेताहरु बाबुराम भट्टराईलाई स्कूल विभाग, नारायणकाजी श्रेष्ठलाई अन्तराष्ट्रिय विभाग, दाहाललाई उत्पादन तथा निर्माण विभाग, पोष्टबहादुर बोगटीलाई संगठन विभाग र शिक्षा विभागको जिम्मा अग्नि सापकोटालाई दिएको छ । 

Read More

कांग्रेस नेतृत्वमा सरकार गठन गर्न सबै दल सहमत

भोलि राष्ट्रपतिलाई जानकारी गराइने

माघ १८ काठमाडौं । संविधानसभाको सबैभन्दा ठूलो दल नेपाली कांग्रेसको नेतृत्वमा आगामी सरकार गठन गर्न सबै दल सहमत भएका छन् । सरकारमा सहभागि नभएपनि एमाओवादी र राप्रपा नेपालले कांग्रेस नेतृत्वको सरकारलाई समर्थन जनाउने भएका छन् ।

 

शुक्रबार नयाँबानेश्वर स्थित संविधानसभा भवनमा बसेको सर्वदलीय बैठकमा सबै दलले सरकारको नेतृत्वका लागि कांग्रेसलाई समर्थन गर्ने जनाएका कांग्रेस प्रवक्ता दिलेन्द्रप्रसाद बडुले जानकारी दिए । ‘संविधानसभाका सबै दलले हाम्रो पार्टी नेतृत्वको सरकारलाई समर्थन गर्ने प्रतिवद्धता बैठकमा जाहेर गर्नुभएको छ’ बैठकबारे जानकारी दिंदै उनले भने, ‘केही दल सरकार बाहिरै बसेर सहयोग गर्ने बताएकोले सहमतिको बहुमतीय सरकार बन्ने भयो ।’

 

शुक्रबार बैठकमा सहभागी मध्ये १३ दलले कांग्रेस नेतृत्वको सरकारलाई समर्थन गर्ने लिखित सहमति जनाएका छन् । बाँकी दलले आइतबार लिखित प्रतिवद्धता जनाउने कांग्रेस प्रवक्ता बडुले बताए । अन्य दलको प्रतिवद्धता आएपछि आइतबारनै राष्ट्रपति कार्यालयमा सरकार गठनका लागि प्रस्ताव पठाउइने उनले बताए ।  

 

बैठकले सबै दलको समर्थन रहेकोले सहमतिको सरकार गठनका लागि राष्ट्रपतिले दिएको समय नबढाउने निर्णय पनि गरेको छ । बैठकमा सबै दलका शीर्ष नेताको सहभागीता रहेको थियो । प्रधानमन्त्रीका लागि कांग्रेसबाट सभापति सुशील कोइराला संसदीय दलको नेताको रुपमा उम्मेदवार छन् ।

Read More

अब हलमा सुतेरै फिल्म हेर्न पाइने

काठमाडौं | ग्रीसको एथेन्समा सुतेर फिल्म हेर्न सकिने फिल्म हल निर्माण गरिएको छ । 

 

यसअघि फिल्म हलहरुमा कुर्सीहरु राखिने गरेको भए पनि एथेन्समा ओछ्यान नै राखेर हल निर्माण गरिएको हो ।

 

सुतेर फिल्म हेर्न चाहने जोडीहरुले सो फिल्म हललाई बढी प्रयोग गर्ने गरेको पाइएको छ । त्यहाँ फिल्म हेर्ने जोडिहरुले निक्कै आनन्ददायक भएको प्रतिक्रिया दिएका छन् ।

 

एजेन्सी

Read More

ओखलढुंगामा भएको बस दुर्घटनामा ज्यान गुमाउनेको सङ्ख्या १० पुग्यो

पूर्णप्रसाद न्यौपाने माघ १८  ओखलढुंगा ।

ओखलढुंगाको थाक्ले ८ सोक्माटारमा हिजो भएको बस दुर्घटनामा परि ज्यान गुमाउनेको सङ्ख्या १० पुगेको छ । हिजो अपरान्ह ४ बजे भएको दुर्घटनामा तीन जनाको घटनास्थलमै मृत्यु भएको थियो भने ५० भन्दा बढि घाइते भएका थिए । घाइतेमध्ये सातजनाको उपचारका लागि अस्पताल लैजाँदै गर्दा बाटैमा मृत्यु भएको प्रहरीले जनाएको छ । सिन्धुलीको झाँगाझुली रातमाटेबाट हलेसी दर्शनका लागि खोटाङ जाने क्रममा रिजर्भ बस हिजो अपरान्ह ओखलढुंगाको थाक्ले ८ सोक्माटारमा दुर्घटनामा परेको थियो । ना २ ख ७०६३ नं.को बस सडकबाट अनियन्त्रित भई तीन सय मिटर तल खसेको थियो । मृतकमध्ये पाँचजनाको पहिचान भएको र अरू पाँचजनाको पहिचान हुन बाँकी रहेको ओखलढुंगा प्रहरी प्रमुख गोविन्द अधिकारीले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार दुर्घटनामा परि घटनास्थलमै ६२ वर्षका सुकमाया श्रेष्ठ, ५१ वर्षका पुन्यप्रसाद वैद्य र ६१ सावित्रीमाया श्रेष्ठको ज्यान गएको थियो । त्यसैगरी काठमाडाँैको विण्ड वि अस्पतालमा उपचारका क्रममा ३२ वर्षीया सावित्रा गिरीको मृत्यु भएको छ भने विराटनगर लैजाने क्रममा २६ वर्षका रमेश गिरीको ज्यान गएको हो । अन्य पाँचजनाको कटारी लैजाने क्रममा बाटैमा मृत्यु भएको र उनीहरुको पहिचान हुन बाँकी रहेको प्रहरीले जनाएको छ । बसमा सवार सबै सिन्धुली रातमाटेका स्थानिय रहेको प्रहरीले जनाएको छ । 

Read More

कग्रेसको आह्वनमा आज सर्ब दलिय बैठक

माघ १८ काठमाडौं। नेपाली कांग्रेसले सहमतिका लागि आज र भोलिको दुईदिन अन्तिम प्रयास गर्ने भएको छ । त्यसै क्रममा आज संविधानसभामा प्रतिनिधित्व गर्ने दलहरुको सर्बदलिय बैठक बोलाएको छ । सके सरकारका सहभागि नभए समर्थन खोज्न राप्रपा नेपाल सहित एकीकृत माओवादीलाई पनि बैठक बोलाइएको कांग्रेसले जनाएको छ ।
कांग्रेस नेता रामशरण महतका अनुसार बैठक दिउँसो २ बजे संविधानसभा भवन नयाँ बानेश्वरमा बोलाइएको छ । आजको बैठकमा सभापति सुशील कोइरालालो प्रधानमन्त्रीका लागि आफुलाई आग्रह गर्दै सरकार बनेपछि गर्ने कामको औपचारीक प्रस्ताव राख्ने तयारी गरेका छन् ।
नेता महतले सकेसम्म सबैको सहभागिता र नभए समर्थन सहितको सरकार बनाउन भोलि साँझ सम्म प्रयत्न रहने बताए । त्यसो हुन नसके पर्सीबाट एमालेसँग वार्ता गरेर बहुमतीय सरकार बनाउने महतले बताए ।

एमाओवादी र राप्रपा नेपाललगायतका दलहरुले सरकारमा सहभागी नहुने र समर्थन पनि नगर्ने निर्णय गरिसकेको अवस्थामा सर्वदलीय सरकार गठन हुने सम्भावना भने छैन ।राष्ट्रपति रामवरण यादवले १९ माघसम्म सर्वदलीय सरकार गठनका लागि दलहरुलाई म्याद दिएका छन् । त्यतिञ्जेल सरकार गठन हुन नसकेमा राष्ट्रपतिले बहुमतको  सरकार गठनका लागि आह्वान गर्नेछन् ।

Read More

फेसबुकबाट गर्भमै रहेको बच्चा बेच्ने युवती पक्राउ

एक चिलियन युवतीले आफ्नो शिशु फेसबुकमार्फत मात्र ६८ पाउण्डमा विक्री गरेको आरोपमा प्रहरीले पक्राउ गरेको छ। बच्चा बेचेको भन्दै प्रहरीले भेरोनिका करिरा छपारो  नाम गरेकी १८ वर्षीया युवतीलाई पक्राउ गरेको हो ।

समाचारअनुसार उनी २०१३ फेब्रुअरीमा दुई महिनाकी गर्भवती थिइन् । उनले आफ्नो १७ वर्षीय प्रेमीलाई गर्भ बसेको बताइन् र कसैलाई नभन्न आग्रह गरिन् । तर आफ्नी आमा र दिदीबाट आफू आमा बन्न लागेको लुकाउन सकिनन् । ४२ वर्षकी आमा एन्जेला र २४ वर्षीया दिदी डेनिसाले शिशु बेच्न, गर्भपतन वा धर्मसन्तानका रुपमा अरुलाई दिन भने । 

परिवारको दबावमा उनले गर्भमा रहेको शिशु बेच्ने सूचना फेसबुकमा राखेपछि एक जोडीले किन्ने प्रस्ताव राखेको बताइन्छ । नोभेम्बर ४ मा शिशु जन्मियो र निकै कम मूल्यमा त्यसलाई बेचियो पनि । घटनामा संलग्न रहेको आरोपमा युवतीकी आमा र दिदीलाई पनि प्रहरीले पक्राउ गरेको छ। एजेन्सी

Read More

यस्तो छ घलेगाँउ (फोटो फिचर सहित)

घलेगाँउको नाम नसुन्ने प्राय विरलै होलान ।साँस्कृतिक छटाले भरिपूर्ण,सूर्यदोयको अवलोकन,आधा दर्जन भन्दा बढी हिमाल तथा प्राकृतिक दृश्यहरुको अवलोकन गर्न सकिन्छ घलेगाँउबाट । हरियाली वातावरण, रमाईला वस्ती, होम स्टे–पारिवारिक वातावरणमा स्वादिष्ट लोकल परिकारहरुको स्वाद लिने पाईने मुख्य विषेशता हो घलेगाँउको ।समुदायबाट संचालित भेडि गोठ, गुरुङ संग्राहलय,सभा गृह अर्को बिशेषता हो  ।पाहुनाहरुको अनुरोधमा घाटु नाच,कृष्ण चरित्र ह्याप्रे नाच,पच्यु नाच,आमा समुहको नाच र युवा क्लबको नाच पनि गजबकै छ । यो नाच हेर्नका लागि भने केहि रकम तिनुपर्छ । चिया बगान,तिजे उत्तरकन्यादेवीको मन्दिर,मस्र्याङदीखोलाको पनि आफ्नै पहिचान छ घलेगाँउमा । नेपालको लमजुङ जिल्लामा पर्ने सार्क राष्ट्रकै नमुना गाँउ घलेगाँउमा एक चोटी सबैले पुग्नै पर्छ । 

यस्तो छ घले गाउ हेरौ 

 तस्विर /कूल तामाङ्ग

                                         

                घलेगाँउ 

तस्विर /कूल तामाङ्ग                                       

 तस्विर /कूल तामाङ्ग

                                                                                                                                                   भेडि गोठ

                                                                                                          तिजे उत्तरकन्यादेवीको मन्दिर

                                                                                                                                    सभा गृह

                                                                                                               घलेगाँउकी ठूली आमा

Read More

ओलवालेको ह्याट्रिकमा संकटा बिजयी सुपरसिक्समा पुग्ने सम्भावना

कूल तामाङ माघ १७ काठमाण्डौ ।

ओलवालेको ह्याट्रिकको मद्धतमा राजधानीमा जारी सहिद स्मारक ए—डिभिजन लिग फुटबलमा संकटा क्लब लिग तालिकाको तेस्रो स्थानमा रहेको सशस्त्र प्रहरीको एपिएफलाई पराजित गरेको छ

। तिसंगै एक चौथो स्थानमा पुगको संकटाले सुपरसिक्समा पुग्ने सम्भावना कायमै राखेको छ । पराजयसंगै  दोस्रो स्थानको थ्रीस्टारसंग अंक समान गर्ने एपिएफको सपना अपुरै रह्यो । जावालाखेलका लागि ओलवाले एक्लैले ४ गोल गर्दा एपिएफका लागि सन्तोष श्रेष्ठले सान्त्वना गोल गरे । यसअघि ७८ औं मिनेटमा गणेश लावतीले गोल अफसाइडका कारण गोल स्वीकार्य भएन । यसैबिच आाजै भएको पहिलो खेलमा जावालाखेललाई पराजित गर्दै हिमालयन शेर्पा राजधानीमा जारी सहिद स्मारक ए—डिभिजन लिगको छैँटौ स्थानमा उक्लिएको छ । त्रिपुरेश्वरस्थित दशरथ रंगशालामा आज भएको पहिलो खेलमा जावालाखेललाई ४–१ ले पराजित गर्दै लिगको छैँटौ स्थानमा उक्लिएको हो । खेलको ९ औँ मिनेटमा अग्रता लिएको हिमालयन शेर्पाले खेलको ५०,६३ ८६ औ मिनेटमा गोलको बर्षा गरेको हो । जावालाखेलको लागि ४१ औँ मिनेटमा सान्त्वना गोल फर्कायो । अब प्रतियोगिता अन्तर्गत अब सोमबारबाट मात्रै बाकी खेलहरु सञ्चालन हुनेछ । सोमबार हुने पहिलो खेलमा आरसिटी र जावालाखेल तथा दोस्रो खेलमा नेपाल पुलिस र ब्यईज यूनियन भिड्ने छन ।

Read More

दक्षिण कोरियाले अपनाएको रणनिति नेपालका लागि अनुकरणीय

मोहन बस्याल ।  गाउँ गाउँले भरिएको नेपालको तिब्र आर्थिक बिकाशका लागि दक्षिण कोरियाले अपनाएको रणनिति अपनाउन सकिने पश्चिम नेपालका बिभिन्न जिल्लाका अगुवाले बताएका छन् । बिश्वयुद्ध र त्यस लगतै भएको गृह युद्धका कारण तहस नहस बनेको दक्षिण कोरियाले गाउँको बिकासलाई प्राथमिकता दिएर थालेको बिकाशको अभियानका कारण ५० बर्षको अन्तरालमा बिश्वका धनी मुलुकको सुचीमा आफुलाई उभ्याउन सफल भएकाले नेपालले पनि सो रणनिति लिदा उपयुक्त हुने महसुस गरेका हुन् । 

कोरियाली बिकाशका लागि महत्वपुर्ण भुमिका निर्बाह गरेको सेमाउल उन्दोङ्ग अर्थात नयाँ गाउ अभियान बारे प्रचार प्रसारका लागि काम गर्दै आएको नेपाल सेमाउल सेन्टरले  दश जिल्लामा संचालन गरेको बृतचित्र प्रर्दशनी तथा राष्ट्रिय तालिममा सहभागि अगुवाहरुले स्थानीय सहभागिता र अग्रसरतामा सानो सानो बस्ति , टोल , गाउँबाट बिकासका आधार निर्माण गर्न सके मात्र दिगो बिकाश सम्भव भएको बताएका हुन् ।  

  कैलालीको धनगढी , कञ्चनपुरको महेन्द्रनगर , सुर्खेतको बिरेन्द्रनगर , बाँकेको नेपालगंज , दाङ्गको घोराही , अर्घाखाँचीको सन्धिखर्क, कपिलबस्तुको तौलिहवा , रुपन्देहीको भैरहवा, पाल्पाको तानसेन र नवपरासीको परासी बजारमा सेमाउल उन्दोङ्गको बृत्तचित्र प्रर्दशनी तथा एक दिने राष्ट्रिय तालिम संचालन गरिएको थियो । दशवटै जिल्लाको जिल्ला बिकास समितिको सभाहलमा भएका कार्यक्रममा जिल्ला बिकाश समिति , जिल्ला कृषि बिकाश कार्यालय, उधोग बाणिज्य संघ , जिल्लाका सहकारी संघ तथा सहकारी संस्थाका प्रमुख तथा प्रतिनिधि ,पत्रकार लगायत सामाजिक संघ संस्थाका प्रतिनिधिको सहभागिता रहेको नेपाल सेमाउल सेन्टरका अध्यक्ष प्राध्यापक नवराज पन्तले जानकारी दिनु भयो । कैलालीको धनगढीमा २६, कञ्चनपुरको महेन्द्रनगरमा २५ , सुर्खेतको बिरेन्द्रनगरमा ७२ , बाँकेको नेपालगंजमा १३ , दाङ्गको घोराहीमा ३८ , अर्घाखाँचीको सन्धिखर्क ७८, कपिलबस्तुको तौलिहवामा २४ , रुपन्देहीको भैरहवामा १९, पाल्पाको तानसेनमा ३३ र नवपरासीको परासीमा ४२ जनाको सहभागिता रहेको थियो ।

दक्षिण कोरियाले सन १९५०को दशकबाट शुरु गरेको प्रयासबाट अहिले बिश्वकै शक्तिशाली र धनि मुलुको सुचीमा आफुलाई सुचीकृत गरि सकेको छ । भोकमरीका बेला नेपालले चामल सहयोग गरेकाले दक्षिण कोरियाले नेपालमा बिभिन्न क्षेत्रमा सघाउका कार्यक्रम संचालन गर्दै आएको छ । सिमाउल उन्दोङ्ग अर्थात नयाँ गाउँ अभियान नेपालमा चितवनको पिप्ले गाबिसमा संचालन गरिदै आएको छ । कुनै बेला भोकमरीका कारण सल्लोको बोक्रा समेत खानबाध्य दक्षिण कोरीयाली नागरीकले कसरी मुलुकलाई सम्बृद्ध बनाए भन्ने बिषयमा तयार पारिएको बृत चित्रको प्रर्दशनी तथा चितवनको पिप्ले गाबिसमा संचालन गरिएको नयाँ गाउँ अभियानको बारेमा जानकारी पाएपछि धेरै जिल्लाका अगुवाले आफ्नो जिल्लामा पनि गाउँबाट बिकास अगाडी बढाउने अभियान संचालन गर्न प्रतिवद्धता जनाएको नेपाल सेमाउल सेन्टरका अध्यक्ष प्राध्यापक नवराज पन्तले जानकारी दिनु भयो । 

दशवटै जिल्लामा सिमाउल तालिमको सहजीकरण गर्नु भएका पन्तले नेपालको तिब्र विकासका लागि राज्यले गर्ने काम र जनताले गर्नु पर्नेकाम बारे प्रष्ट हुनु पर्ने , राज्यले बिकास निर्माणका लागि पैसा नभएर जिन्सी सामान दिनु पर्ने , तरकारी , फलफुल , पशुपालन ब्यवसायमा मुलुकलाई आत्मनिर्भर बनाउनु पर्ने , पर्यटन  र कृषिका पुर्बाधार निर्माणमा ध्यान दिनु पर्ने , परिश्रम , स्वयसेवा र सहकार्यको भावनाले काम गर्नु पर्नेमा जोड दिनु भयो । कार्यक्रममा सिमाउल अभियानका केन्द्रिय प्रतिनिधि कोरियन नागरिक जोन उङ्ग चाङ्गले आफ्ना अनुभव र बिचार राख्नु भएको थियो । गएको आईतबार धनगढीबाट शुरु भएको कार्यक्रम शुक्रबार नवलपरासीको सदरमुकाम परासीमा आएर सकिएको हो । यस अघि पुर्बि नेपालका दश जिल्लामा यो कार्यक्रम संचालन गरिएको थियो । 

Read More

आर्थिक अभावका कारण एक बालिकाको मृत्यु

कूल तामाङ माघ १७ सिन्धुपाल्चोक। आर्थिक अभाबका कारण समयमै उपचार हुन नसक्दा सिन्धुपाल्चोकमा एक बालिकाको ज्यान गएको छ । बिगत केहि महिना देखि बोर्न म्यारोबाट पिडीत तालामाराङ ३ की ११ बर्षिया बालिका सर्मिला तामाङको उपचारका क्रममा बानेश्वरको सिभिल हस्पिटलमा मृत्यु भएको हो । उपचरका लागि कम्तिमा १० लाख रुपैया चाहिने भएपछि आर्थिक संकलनका लागि रेडियो मेलम्चीले अपिल गरेको थियो । रकम जम्मा हुने क्रम चलिरहदाँ उपचारको क्रममा बालिकाको मृत्यु भएको हो । स्थानिय जागेश्वरी निमाबिमा कक्षा ५ मा अध्ययनरत बालिकाको मृत्युप्रति रेडियाो मेलम्ची मर्माहत भएको छ । बालिकाको उपचारका लागि आर्थिक सहयोगका गर्नुहुने सबैमा आफन्तले धन्यबाद दिएका छन । बालिकाको आजै बौद्ध परम्परा अनुसार जम्बुडाडाँमा अन्त्यष्टि गरिने पारिबारिक स्रोतले बताएको छ । तामाङको शबलाई अहिले बौद्धको आमा याङरी ह्योल्मो गुम्बामा राखिएको छ ।

Read More

पूर्वप्रधानन्यायाधीश उपाध्यायको निधन

माघ १७ काठमाण्डौ ।पूर्वप्रधानन्यायाधीश विश्वनाथ उपाध्यायको निधन भएको छ । मस्तिकमा रगत जमेपछि पाँच दिन देखि न्युरो अस्पताल बाँसबारीमा उपचारत उनको गएराती निधन भएको हो ।
उपाध्याय शनिबार मस्तिकको शल्यक्रिया गरिएको थियो । आफ्नै निवासमा पाँच दिन अघि बेहोस भई ढलेका उनको त्यसपछि होस फर्किएन । २०४७ सालको संविधानका मस्यौदाकार रहेका उपाध्याय नेपालका एक इमान्दार न्यायाधिसका रुपमा चिनिन्छन् ।

तत्कालिन प्रधानमन्त्री मनमोहन अधिकारीले विघटन गरेको संसद सर्वोच्च अदालतको आदेशबाट ब्यूँताउदा उपाध्यायकै इजलासमा भएको थियो । २०११ सालमा लोकसेवा मार्फत न्याय सेवामा प्रवेश गरेका उपाध्याय कानून सचिव हुँदै प्रधानन्यायाधीश भएका थिए ।

उपाध्यायका चार छोरा छन् । तीन छोरा अमेरिकामा रहेका छन् । उनीहरु नेपाल आउने तयारीमा रहेको परिवार स्रोतले जनाएको छ । उपाध्याय जेठा छोरासँग बस्दै आएका थिए ।

Read More

नेकपा माओवादीको पोलिटब्यूरो बैठक बस्दै

माघ १७ काठमाण्डौ ।नेकपा माओवादीको पोलिटब्यूरो बैठक आज बस्ने भएको छ । बिहान ११ बजे पार्टी कार्यालय बुद्धनगरमा बस्ने भएको छ । बैठकमा पार्टीको राजनीतिक गतिविधिको समीक्षा र आगामी योजनाका बारेमा छलफल हुने प्रवक्ता पम्फा भुसालले जानकारी दिनुभयो । यस्तै पार्टीको विभिन्न जनवर्गीय संघसंगठनको सम्मेलनहरुको बारेमा पनि छलफल गरिने उहाँले बताउनुभयो । 

Read More

एकीकृत माओवादीको केन्द्रीय समितिको बैठक आज बस्दै

माघ १७ काठमाण्डौ ।एकीकृत नेकपा माओवादी केन्द्रीय समितिको बैठक आज बस्ने भएको छ । माघ २ गते शुरु भएर झण्डै दुई साता स्थगित भएका बीचमा पटक पटक स्थगित हुँदै आएको बैठक आज बस्न लागेको हो । आजको बैठकमा अध्यक्ष प्रचण्डको प्रतिवेदनमा केहीबेर छलफल गरेर आजै प्रतिवेदन पारित गरिने प्रवक्ता अग्निप्रसाद सापकोटाले जानकारी दिनुभयो । त्यस्तै नेताहरुको कार्यविभाजन पनि गरिने भएको छ । यस्तै आजैको बैठकले संसदीय दलको नेता चयनको विषय पनि टुंग्याउन सक्ने उहाँले बताउनुभयो । लामो विवादपछि संसदीय दलको नेतामा एकीकृत माओवादीले अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डलाई चयन गर्ने लगभग निश्चित गरिसकेको छ । बैठक पार्टी कार्यालय कोटेश्वरमा दिउँसो १ बजे बस्नेछ ।

Read More

एमाले स्थायी समितिको बैठक बस्दै

माघ १७ काठमाण्डौ ।एमाले स्थायी समितिको बैठक आज पनि बस्दैछ । आजको बैठकमा आगामी वैशाख हुने पार्टीको नवौं महाधिवेशनको तयारीका विषयमा छलफल केन्द्रीत हुने भएको छ । तर संसदीय दलको नेता चयनमा देखिएको विवाद र सहमती प्रयासका लागि आज पनि छलफल गरिने उपाध्यक्ष विद्या भण्डारीले  जानकारी दिनुभयो । हिजोसम्म दलको नेताम सहमति जुटाउन नसकेको एमालेले २० गतेसम्म सहमति नभए २१ गते चुनावबाट दलको नेता छान्ने निर्णय भने हिजोको बैठकले गरिसकेको छ । बैठक मनमोहन स्मृति प्रतिष्ठान सानेपामा  बिहान ९ बजेपछि बस्दैछ ।

Read More

तामाङहरुको सोनाम ल्होसार आज देशभर मनाइँदै

माघ १७ काठमाडौं। तामाङ समुदायको नयाँ वर्ष २८५०औं सोनाम ल्होसार आज देशभर मनाइँदै छ । यस वर्षको पर्वमा घोडा वर्षलाई स्वागत गरिन्छ । मञ्जुश्रीले चन्द्र पात्रोको विकास गरी त्यसलाई धर्मदेशनाका रुपमा बाहिर ल्याउने कार्य गरेको स्मरणमा यो वर्ष मनाउने गरिएको विश्वास छ ।

तामाङ समुदायको नयाँ बर्ष पर्व सोनाम ल्होसारको अवसरमा राष्ट्रपति डा. रामवरणव यादवले आज एक शुभकामना सन्देश जारी गर्दै सुख, शान्ति र समृद्धिको कामनागर्नुभएको छ , उहाले तामाङ समुदायले आफ्नो परम्परा अनुसार मनाउँदै आएको सोनाम ल्होसारले तामाङ समुदायको पहिचानलाई प्रगाढ बनाउने तथा हिमाल पहाड तराईमा बस्ने नेपालीबीच बन्धुत्वको भावना बढाउन सहयोग पुग्ने विश्वास व्यक्त गर्नु भएको छ। यसैबिच तामाङ समुदायले आज सिन्धुपाल्चोकमा पनि हर्र्र्षोल्हासका साथ सोनाम ल्होछार मनाईरहेका छन । ल्होछार मनाउन काठमाण्डौबाट आफन्तहरु घर आउने

क्रम जारी छ ।

Read More

काठमाण्डौमा यौन ब्यापार फस्टाउँदै

माघ १७ काठमाण्डौ । बाहिर नदेखिने गरी भित्रभित्र अनियन्त्रित रूपमा फैलिइरहेको छ, यौनबजार । नेपालमा वेश्यावृत्तिलाई कानुनी मान्यता नदिइएको भए पनि यो धन्दामा प्रत्येक महिनामा अर्बौं लेनदेन हुन्छ । यही भएर होला, नेपालमा पनि रेडलाइट एरिया तोकी यो व्यवसायलाई कानुनी दायरामा ल्याउनुपर्ने आवाज वेलाबखत सुनिने गरेको छ । पर्यटन व्यवसायीको भनाइलाई पत्याउने हो भने, प्रत्येक महिना काठमाडौंमा ८५ करोड ७२ लाख ५० हजार रुपैयाँको यौन व्यापार हुन्छ । यो आँकडा काठमाडौंमा सञ्चालित मनोरञ्जन क्षेत्र र गेस्ट हाउसको मात्रै हो । मनोरञ्जन क्षेत्रअन्तर्गत डान्सबार, क्याबिन, मसाज, दोहोरी साँझ, खुला रेस्टुरेन्ट, डिस्को आदि पर्छन् भने गेस्ट हाउसअन्तर्गत राजधानीका तारेहोटलबाहेक बस्ने प्रबन्ध भएका होटल पर्छन् ।  ठमेल पर्यटन विकास परिषद्का उपाध्यक्ष समीर गुरुङका अनुसार काठमाडौंमा सञ्चालित मनोरञ्जन क्षेत्रमा ६० हजारजनाले प्रत्यक्ष रोजगार पाएका छन् । त्यसमध्ये ७५ प्रतिशत कामदार महिला छन् भने त्यसको २५ प्रतिशत महिला यौन व्यवसायमा संलग्न छन् । उनले भने, ‘रात्रिकालीन व्यवसाय भनौँ या मनोरञ्जन क्षेत्र । ६० हजारले प्रत्यक्ष रोजगार पाएको हामीसँग तथ्यांक छ । त्यसमध्ये धेरै महिला छन् । उनीहरू क्लिनर, वेटर, क्याप्टेन, गायिका, मसाजकर्तालगायत विभिन्न काममा आबद्ध छन् ।’ परिषद्का उपाध्यक्ष गुरुङको भनाइलाई आधार मान्दा राजधानीमा सञ्चालित मनोरञ्जन क्षेत्रमा मात्रै ४५ हजार महिला विभिन्न काममा संलग्न छन् । उनीहरू मध्ये २५ प्रतिशत महिला यौन व्यवसायमा संलग्न हुन्छन् भन्ने गुरुङको भनाइअनुसार त्यो संख्या ११ हजार दुई सय ५० हुन आउँछ । गेस्ट हाउसले भाडा र युवतीले एकपटक सेवा दिएबापत न्यूनतम १५ सय रुपैयाँ लिन्छ । यस आधारमा प्रत्येक रात मनोरञ्जन क्षेत्रमा काम गर्नेहरूबाट मात्रै एक करोड ६८ लाख ७५ हजार रुपैयाँ व्यापार हुने देखिन्छ । यस आधारमा हेर्दा प्रत्येक महिना यस क्षेत्रमा न्यूनतम ५० करोड ६२ लाख ५० हजार रुपैयाँको कारोबार हुन्छ । 

कहाँ–कहाँ हुन्छ यौन व्यापार ?

लुकिछिपी नै किन नहोस् यस क्षेत्र प्रत्येक महिना हुने यौन व्यापारको परिणाम निकै ठूलो भएको परिषद्का उपाध्यक्ष गुरुङ बताउँछन् । उनले भने, ‘युवतीले सेवा दिएबापत न्यूनतम दरको हिसाबले मात्रै प्रत्येक महिना ५० करोड हाराहारीको व्यापार देखिन्छ । तर, यो परिणाम अझ बढ्ने देखिन्छ । किनकि, कुनै युवती होल–नाइटका लागि रिजर्भ हुन सक्छिन् । त्यस वेला उनले लिने रेट भनेको चारदेखि पाँच हजार रुपैयाँ हो । त्यसैले यसको कारोबार ठूलो देखिन्छ । तर, सम्बन्धित निकायले यसको महत्त्व बुझेको देखिँदैन ।’ राजधानीमा यौन व्यापार हुने अर्को मुख्य थलो हो— गेस्ट हाउस । काठमाडौंमा गेस्ट हाउसका दुइवटा संगठन छन् । त्यसमध्ये नेपाली होटल व्यवसायी संघअन्तर्गत तीन सय ५० आबद्ध छन् भने काठमाडौं होटल व्यवसायी संघअन्तर्गत तीन सय वटा । दुवै संगठनमा आबद्ध ६ सय ५० वटा गेस्ट हाउस छन्, काठमाडौंमा । काठमाडौं होटल व्यवसायी संघका पूर्वअध्यक्ष छत्र बस्नेतका अनुसार राजधानीका ४० प्रतिशत गेस्ट हाउसमा यौनको व्यवसाय हुन्छ । यस आधारमा काठमाडौंमा मात्रै यौन व्यवसाय हुने गरेको गेस्ट हाउसको संख्या दुई सय ६० पुग्छ । 

परिषद्का उपाध्यक्ष गुरुङका अनुसार व्यवसाय गर्ने गेस्ट हाउसले १० देखि १५ जना युवती राख्ने गर्छन् । न्यूनतमलाई आधार मान्दा गेस्ट हाउसमा मात्रै यौन व्यवसायमा दुई हजार ६ सय युवती संलग्न छन् । एक युवतीले २४ घन्टामा तीनदेखि पाँचजना ग्राहकलाई सेवा दिन सक्छिन् भने एकपटक सेवा दिएबापतको शुल्क एक हजार पाँच सय रुपैयाँ हो । यस आधारमा प्रत्येक रातमा एक करोड १७ लाखको कारोबार हुन्छ । यसर्थ, एकै महिनामा गेस्ट हाउसमा मात्रै ३५ करोड १० लाख रुपैयाँको आर्थिक कारोबार हुुने गर्छ । नेपाली होटल व्यवसायी संघका अध्यक्ष शेरबहादुर थापाले गेस्ट हाउसलाई यौनको अखडाको रूपमा लिन नहुने बताए पनि यहाँ हुने ठूलो परिणामको कारोबारको तथ्यलाई स्विकार्छन् । उनले भने, ‘गेस्ट हाउसलाई यौन व्यापारको अखडाका रूपमा लिनुहुन्न । 

तर, यहाँ व्यवसाय नै हुँदैन भन्नेचाहिँ होइन । विशेष गरी मध्यमवर्गीय ग्राहक यहाँ आउने गर्छन् । त्यसैले तारेहोटलमा पनि व्यवसाय नहुने भन्ने होइन । उच्च वर्गका त तारेहोटलमै गइहाल्छन नि ।’ काठमाडौं होटल व्यवसायी संघका अध्यक्ष शैलेश कार्की भने यस विषयमा खुल्न चाहँदैनन् । तर, गेस्ट हाउसमा यौन व्यवसाय हुने विषयमा भने उनी सहमत छन् । उनले भने, ‘व्यवसाय नहुने भन्ने होइन । यसको परिणाम पनि ठूलै होला । यसका आधिकारिक धारणा भने छलफल पछि नै सेयर गरौँला ।’

कसको कमाइ कति ?

यौन व्यापारमा सबैभन्दा धेरै कमाउने सञ्चालक नै हुन् । त्यसपछिको कमाइ प्रहरीमा जान्छ । अनि मात्रै व्यवसायमा संलग्न महिलाको पालो आउँछ । परिषद्का उपाध्यक्ष गुरुङ यौन व्यवसायमा संलग्न हुने महिलाले जम्मा कमाइको २५ प्रतिशतमात्रै पाउने बताउँछन् । यस आधारमा एकपटक सेवाबापत लिइने एक हजार पाँच सय रुपैयाँबाट एक युवतीले तीन सय ७५ रुपैयाँमात्रै पाउँछिन् । गेस्ट हाउसमा बस्ने युवतीले दिनमा तीनजनालाई सेवा दिए एक हजार एक सय २५ रुपैयाँ कमाउन सक्छिन् । यस आधारमा एक महिलाले महिनाभर व्यस्त रहे एक महिनामा ३३ हजार सात सय ५० रुपैयाँ कमाउन सक्छिन् । त्योभन्दा धेरै प्रहरीले कमाउँछन् । उपाध्यक्ष गुरुङ डान्सबारबाट मात्रै प्रहरीले प्रत्येक महिना लाखौँ उठाउने बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘हाम्रो तथ्यांकमा डान्सबार मात्रै दुई सयवटा छन् । प्रत्येक बारबाट प्रहरी इन्चार्जले न्यूनतम प्रतिमहिना पाँच हजार रुपैयाँ उठाउँछन् । सईको भागमा दुई हजार पाँच सय रुपैयाँ पर्छ । असईले एक हजार पाँच सय उठाउँछन् भने सिपाही, हवल्दारले एक हजार रुपैयाँ उठाउँछन् ।

 यस आधारमा दुई सय डान्सबारले इन्चार्जदेखि सिपाहीसम्म एक–एकजनालाई मात्रै रकम दिँदा पनि प्रतिमहिना २२ लाख रुपैयाँ हुन्छ ।’ प्रहरीले गेस्ट हाउस, क्याबिन, मसाज, दोहोरी साँझ, खुला रेस्टुरेन्ट, डिस्कोबाट उठाउने रकमको दर फरक छ । उपाध्यक्ष गुरुङका अनुसार प्रहरीका इन्चार्जले उठाउने रकमको दर क्याबिन, मसाज तथा गेस्ट हाउसमा धेरै छ । उनले भने, ‘डान्सबार एउटा सूचकमात्रै हो । त्यसबाहेकका स्थानमा प्रहरीले धेरै रकम उठाउँछ । यस आधारमा मनोरञ्जन क्षेत्रबाट प्रहरीले निकै ठूलो कमाइ गर्छ ।’ त्यसबाहेकको रकम सञ्चालकको हात पर्छ ।

व्यवस्थित गर्न आवश्यक?

तत्कालीन पर्यटनमन्त्री शरत्सिंह भण्डारीले यौन व्यवसायलाई व्यवस्थित गर्न ‘रेडलाइट एरिया’ तोक्नुको विकल्प छैन भन्दा महिला अधिकारकर्मीको चर्को आलोचना खेपेका थिए । लुकिछिपी हुने यौन व्यापारप्रति महिनामै अर्बको हाराहारीमा हुने देखिएपछि व्यवसायीहरू पनि मन्त्री भण्डारीकै भनाइको पक्षमा उभिएका छन् । परिषद् उपाध्यक्ष गुरुङ यो व्यवसायलाई व्यवस्थित गर्नुको विकल्प नरहेको बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘यसलाई चाहेर पनि रोक्न सक्ने अवस्था छैन । यसलाई व्यवस्थित गर्न सके सरकारले प्रतिमहिना करोडौँ रुपैयाँ आम्दानी गर्न सक्छ । यसो हुँदा कमिसनका रूपमा प्रहरीलाई दिने रकम रोकिन्छ । व्यवसायमा संलग्न हुने महिलासमेत सुरक्षित हुने अवस्था बन्छ ।’ काठमाडौं होटल व्यवसायी संघका पूर्वअध्यक्ष छत्र बस्नेत पनि यो व्यवसायलाई व्यवस्थित गर्न सके राज्यको प्रमुख आम्दानीको स्रोत हुने बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘यौन पर्यटकका रूपमा नेपाली बैंकक जाने गरेको उदाहरण हामीसँग छ । नेपालमै यसलाई व्यवस्थित गर्न सके त्यो रोकिन्छ । राज्यले पनि ठूलो धन राशि आम्दानी गर्न सक्छ । आजको नया पत्रिकाबाट साभार

Read More

ए डिभिजनमा आज पनि दुई खेल

कूल तामाङ माघ १७ काठमाण्डौ ।राजधानीमा जारी शहिद स्मारक ए डिभिजन लिगमा आज पनि दुई खेल हुदैँछन । त्रिपुरेश्वरस्थित दशरथ रंगाशालामा दिउँसो १ बजेपछि हुने पहिलो खेलमा हिमालयन शेर्पा र जावालाखेलबिच प्रतिस्पर्धा हुनेछ । यसैबिच आजै हुने अर्को खेलमा संकटा र शसस्त्रप्रहरीको एपिएफ भिड्दैछन खेल दिउँसो ३ बजेपछि  दशरथ रंगाशालामा हुनेछ । आज जित हात पारेमा एपिएफले लिगमा दोस्रो स्थानमा रहेको थ्री स्टारसंग अंक बराबरी गर्नेछ । लिगमा ३२ अंकका साथ मनाङ मस्र्याङदी शिर्ष स्थानमा रहेको छ । प्रतियोगिता अन्तर्गत हिजोको खेलमा पुलिस र मनाङले १– १ को बराबरी खेल्दै अंक बाडेका छन भने अर्को खेलमा  सरस्वतीसाग २– १ गोल अन्तरले पराजित हुदै यो सिजनमा ब्वाईज युनियन वि डिभिजनमा झरेको छ ।

Read More

चिनियाँ अवैध सुन बोक्न नेपाली भरिया

 माघ १७ काठमाडौं । चिनियाँ धनाढ्यको गिरोहले नेपालीलाई प्रयोग गरेर अवैध सम्पत्ति भारतसम्म पुर्‍याउने गरेको राष्ट्रिय अनुसन्धान विभागले जनाएको छ । चिनियाँले नेपालको बाटो हुँदै आर्जित सम्पत्तिलाई सुनमा बदलेर भारततर्फ निकासी गरिरहेको अनुसन्धान विभागले हालै तयार पारेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

नेपाल प्रहरीले पटकपटक बरामद गरेको सुन र त्यसलाई ल्याउने अधिकांश नेपाली भरियासँगको बयानपछि अनुसन्धान विभाग सो निष्कर्षमा पुगेको हो ।

विभागले हालै तयार पारेको अनुसन्धान प्रतिवेदनअनुसार नेपाली भरियाकै माध्यमबाट उनीहरु भारत हुँदै सम्पत्तिलाई तेस्रो मुलुक पठाउन लागेका हुन् । नगर सम्पत्तिलाई सुनमा परिवर्तन गरी तेस्रो मुलुक पठाउन थालेपछि चीन सरकारले सरकारी तहमा रहेका कर्मचारीहरुको सबै विवरण र आयस्रोतबारे निगरानी राख्न थालेको पनि अनुसन्धानमा संलग्न अधिकारीहरुले बताएको राजधानी दैनिकमा खबर छ ।

चीन सरकारले नेपालको बाटो प्रयोग गरी आफ्नो देशको सम्पत्ति नेपाल हुँदै तेस्रो मुलुक पठाउन थालेको सूचना पाएपछि अवैध ढंगले नेपाल आउने सम्पत्तिमाथि निगरानी राख्नसमेत आग्रह गरेको स्रोतले जनाएको छ ।

Read More

के हो ल्होछार

१. पृष्ठभूमि 

संसारमा मानव सभ्यताको विकासको क्रममा विभिन्न प्रकारका भाषा, संस्कृति र धर्मको विकास भएको तथ्यलाई स्वीकार्नुपर्छ । त्यसैअनुसार विभिन्न प्रकारका भौगोलिक अवस्थाले गर्दा मानव समुदायको रहनसहनका साथै खानपानमा पनि विविधता पाइएको छ । यिनै विविधताका कारण यो संस्ाार सुन्दर मानव एवम् प्राणीहरूको बसोबासको पुण्य भूमि बनेको छ । संसारका सबै प्राणीको समूहमा सर्वश्रेष्ठ एवम् चेतनशील उच्चकोटिमा मानव समुदाय नै रहेको छ र यसै समुदायमा विभिन्न समस्या खडा भइरहन्छन् । देश, काल र परिस्थितिअनुरूप दुःखबाट मुक्त गराउने उद्देश्यले धेरै प्रकारका धार्मिक सिद्धान्तको जन्म भएको पाइन्छ । हिन्दू, बौद्ध, इस्लाम, इसाईजस्ता विश्वमा प्रचलित धर्महरूको प्रभाव मानव समुदायमा परेको पाइन्छ । यिनै धर्मप्रतिको विश्वास राख्ने मानवले आफूलाई पीडा पर्दा राहत पाएको महसुस पनि गर्दै आएको कुरालाई मानव सभ्यताकै विकासक्रमले मान्यता प्राप्त गरेको छ । यसको अलावा विज्ञान र राजनीतिक विकासले पनि केही सहयोग पुर्‍याएको भन्ने विश्वास गरिएको छ । 

मानव समुदायले विभिन्न चाडपर्वहरू मनाउने क्रममा केहीलाई राजकीय चाड -पर्व) को रूपमा घोषणा गरी सम्बन्धित देशमा उक्त दिन बिदा दिने व्यवस्था गर्नुका साथै देशबासीका नाममा शुभकामना दिने र एक-आपसमा आदान-प्रदान गर्ने परम्पराको विकास हुँदै आएको छ । त्यस्ता चाडहरूमध्ये नयाँ वर्ष पनि पर्दछ । नयाँ वर्षको तिथि भन्ने विभिन्न देशमा वा ठाउँमा अनि मानव समुदायमा फरक-फरक छन् । इस्वी सम्वत्, विक्रम सम्वत्, नेवार सम्वत् आदि पर्दछन् । एउटै देशमै पनि विभिन्न मानव समुदायमा नयाँ वर्षको तिथि फरक हुन्छ । 

नेपालको उत्तरी क्षेत्रमा बसोबास गर्ने महायानी बौद्ध अनुयायीहरूले मान्ने लोसारको आˆनो विशेषता रहेको पाइन्छ जसलाई नयाँ वर्षको रूपमा ती बौद्धमार्गीहरूले मान्दछन् । शेर्पा जातिका मानिसले प्रायजसो उत्तरी भेगमा बसोबास गर्ने अन्य मानिसले पनि आ-आˆनो समयानुकूल विभिन्न तिथिमा लोसार मनाउने गर्दछन् । उनीहरूले मान्ने महिना मङ्गोल महिना हो । यसलाई भोर महिना पनि भनिन्छ भने शेर्पाहरूले शरदा शेर्पाको -शेर्पा) को महिना भन्छन् । एक वर्षका बाह्र महिनामा कुन महिनालाई नयाँ वर्ष -लोसार) को रूपमा मान्ने हो भन्ने विषयमा सात प्रकारका मत देखापरेका छन् भन्ने आचार्य नुर्बु -२०६७ : ४-५) को भनाइ छ ।

१. मूलकाल चत्रतन्त्रको अनुशरण गर्ने, ज्योेतिष मतअनुसार तेस्रो मङ्गोल महिनाको शुक्लपक्षको प्रथम तिथिदेखि नयाँ वर्ष -लोसार) सुरु हुनेछ । 

२. प्रति त्यस मुत्पादसूत्र भाष्यको अनुशरण गर्ने, अर्हत क्यामो अंगेम बातीको मतानुसार आठौँ मङ्गोल, महिनाको कृष्ण पक्षको प्रथम तिथिदेखि लोसार सुरू हुन्छ । 

३. सूर्य गर्भसूत्रको अनुशरण गर्ने काश्मिरी महापण्डित नारथाङवा र घियम जमयाङको मतानुसार नवौं मङ्गोल महिना कृष्ण पक्षको प्रथम तिथिदेखि लोसार सुरू हुन्छ ।

४. विनय र अभिधर्मकोशको अनुशरण गर्ने शाक्य पण्डित भट्टारक चोङखापाको मतानुसार दशौं मङ्गोल महिनाको कृष्ण पक्षको प्रथम तिथिदेखि लोसार सुरू हुन्छ । 

५. चार आसन र बज्र डागिनीको मतानुसार बाह्रौं मङ्गोल महिनादेखि लोसार सुरू हुन्छ । 

६. नाक्चिपा -चीन ज्योतिष) को मतानुसार एघारौँ मङ्गोल महिनादेखि प्रथम तिथि वा हिउँदो घाम फर्केपछि लोसार सुरू हुन्छ । 

७. पीतसूत्र र चार चिकित्सातन्त्रको मतानुसार प्रथम मङ्गोल महिनाको प्रथम तिथिदेखि लोसार सुरू हुन्छ । 

सामान्यतया आ-आफ्नै समयानुकूल महिनामा लोसार माने पनि सर्वमान्य लोसारको रूपमा प्रथम मङ्गोल महिनाको प्रथम तिथिदेखि पूणिर्मासम्म लोसार मानेमा वैज्ञानिक हुन्छ । चीन मङ्गोलिया, तिब्बत, नेपालको हिमाली क्षेत्र र केही कृष्ण जोतिष -नक्चिपा) सहित धेरैले मान्दै आएको र प्रचलित पनि भएकाले लोसारप्रेमी नेपालीले प्रथम मङ्गोल महिनाको शुक्ल पक्षको प्रथम तिथिदेखि पूणिर्मासम्म सर्वमान्य लोसारको रूपमा स्थापित गरेका छन् ।

लोसार पर्व मनाउँदा सामान्यतया यसको पूर्वतयारी, वास्तविकता र यसको समापन गरी तीन भागमा विभाजन गरी मनाउने चलन रहेको छ । लोसारको पूर्वतयारीका लागि खाप्से, सतु, जमरा, पेयपदार्थ आदिको व्यवस्था गरिन्छ । बाह्रौँ महिनाको कृष्ण पक्षको चतुर्दशीको राति रमाइलो गर्दै गुथुक नामक परिकार खाइन्छ । नयाँ सालका बिघ्नबाधालाई हटाउनका लागि आ-आˆनो प्रतिरूप निर्माण गरी विशेष पूजा विधि लामाद्वारा गराइन्छ । 

गोन्पाहरूमा पनि प्राणीको हितार्थ पूजाहरूको आयोजना गरिन्छ । बाह्रौँ महिनाको औंसीको दिन घरको सरसफाइ गरी, विभिन्न प्रकारका शुभमंगलिक चिह्नहरू सातुद्वारा लेखिनेजस्ता कार्य गरिन्छ । प्रथम महिनाको प्रथम दिनदेखि वास्तविक लोसार प्रारम्भ हुन्छ । बिहान सबेरै उठी नुहाइधुवाई गरी सबैले बौद्ध संस्कृतिअनुरूप आ-आˆनो गच्छेअनुसार लोसार पर्व मनाउँछन् । सकेसम्म घरपरिवारका सबैले नयाँ कपडा लगाउने चलन लोसारको प्रथम दिन बिहानै धुपबाली भिरहनलाई पानी चढाउँदै तीनपटक ढोग्ने गर्दछन् । घर चोख्याउनका लागि धुप-पूजा गर्छन् । आ-आˆना गुरू, अभिभावकहरूद्वारा आशीर्वाद लिन्छन् । दोस्रो दिन आ-आˆनै गाउँठाउँका मान्यजनहरूकहाँ गई आशीर्वाद लिन्छन् । तेस्रो दिन दीर्घायुको कामना गर्दै सबै प्रकारका जीवनमा आइपर्ने बिघ्नबाधालाई हटाउनका लागि गोन्पा वा बौद्धको तीर्थस्थानमा गएर ध्वजापतका लगाउनुका साथै जयजयकार गर्दै सातु छर्दै खुसी मनाउँछन् । यसपछि पनि लगातार पूणिर्मासम्म आफन्त साथीभाइहरूकहाँ गई शुभकामना आदान-प्रदान गर्दछन् । पूणिर्माका दिन लोसारको समापन हुन्छ । पहिलो दिनलाई गुरूको लोसार, दोस्रो दिनलाई राजाको लोसार र तेस्रो दिनलाई धर्मपालको लोसार पनि भन्ने गरेको पाइन्छ । 

नेपालमा बसोबास गर्ने सम्पूर्ण शेर्पा समुदायका मानिस बौद्ध अनुयायी भएकाले लोसारको पार्टी आयोजना गर्दा सकेसम्म साकाहारी भोजनलाई प्राथमिकता दिनु राम्रो हुनेछ । मङ्गोल महिनाको प्रथम तिथिदेखि पूणिर्मासम्म बुद्धले अबौद्धहरूको ६ जना शासकहरूलाई प्रातिहार्य शक्तिद्वारा पराजित गरेको समय पनि भएकाले बौद्धहरूका लागि यो महिना अति नै महत्वपूर्ण मानिन्छ । 

२. धार्मिक एवम् सांस्कृतिक चाड लोसार

विश्वका विभिन्न भागमा अवस्थित मानवसमुदायले आˆनो विशिष्ट जीवनपद्धति, धर्म, संस्कृति, कलाकृति रीतिथिति, चालचलन, रहनसहन, भेषभूषा र भाषाको विकास गरेका छन् र त्यही विशिष्टताको मूल आधारमा विश्वसमुदाय आ-आˆना मौलिक पहिचान प्रदर्शन गर्न सफल हुन्छन् । चाडपर्वहरू यस्तै एउटा मूल आधार हुन्, जसका माध्यमबाट प्रत्येक समुदाय आˆनो देश, क्षेत्र र जाति विशेषताको परिचय दिन सक्षम भएका छन् । यस्ता चाडपर्वहरू कसैले भगवान्को नाममा, कसैले सम्राट शासकको नाममा, कुनै अविष्मरणीय घटनाको र कुनै व्यक्तिविशेषको नामबाट मान्ने गरेको देखिन्छ । त्यसैले मङ्गोल मूलका नेपालीको धार्मिक, सांस्कृतिक र सामाजिक दृष्टिकोणले महत्वपूर्ण मानिन्छ । यो चाड नेपालका आदिवासी शेर्पा, भोटे, तामाङ, गुरुङ अर्थात् पूर्व मेचीदेखि पश्चिम महाकालीसम्म हिमाल र पहाडी क्षेत्रहरूमा शृङ्खलाबद्ध रूपमा आदिमकालदेखि बसोबास गरिरहेका मङ्गोल जाति तथा विश्वका लोसार अनुयायीहरूका मौखिक बोलीचालीको भाषामा 'लो' भन्नाले वर्ष र 'सार' भन्नाले नयाँ भन्ने हुन्छ अर्थात् एक साल समाप्त भएर अर्को नयाँ सालको आगमन हुनु । यो चन्द्र, सूर्य, नक्षत्र, ग्रह, उपग्रह, पृथ्वी आदिको गतिस्थितिको आधारमा गणित फलको अङ्कन हो । हाम्रो लोसार अनुगामीहरूको समाजमा -लो) वर्षको गणना -नाग्ची) र -कर्ची) ज्योतिषशास्त्रको आधारमा गरिन्छ । नाग्ची भनेको -ग्यनाग) चीनबाट प्रचार भएको मञ्जुश्रीभाषित ज्योतिषशास्त्र र कर्ची भनेको -ग्यकार) भारतबाट प्रचार भएको कालचक्र परम्पराका ज्योतिषशास्त्रहरू हुन् । यी दुई ज्योतिषशास्त्रको आधारमा श्वेत वैदुर्यनामक ज्योतिषशास्त्र रचना गरेको पाइन्छ । उक्त ज्योतिषशास्त्रको आधारमा १२ वर्ष र १२ महिना तल उल्लिखित विभिन्न जीवजन्तुको नामबाट नामकरण गरियो । 

जसअनुसार जेठो वर्षको नाम च्यिलो हो भने शेर्पा खेन्पो ङवाङ - २९६३ः११३) ले निम्न तालिकाद्वारा प्रमाणित गरेका छन् ।

१. च्यिलो -मुसा वर्ष), ७. तालो -घोडा वर्ष)

२. लाङ्लो -गोरू वर्ष), ८. लुग्लो -भेडा वर्ष)

३. ताग्लो -बाघ वर्ष), ९. टेलो -बाँदर वर्ष)

४. योलो -खरायो वर्ष), १०. च्यलो -चरा वर्ष)

५. डुग्लो -गरुड वर्ष), ११. ख्यिलो -कुकुर वर्ष)

६. डुल्लो -सर्प वर्ष), १२. फाग्लो -सुँगुर वर्ष)

ऐतिहासिक रूपमा हेर्दा विभिन्न जनावरहरूलाई प्रतिनिधित्व गराई वर्ष गणना गर्ने -नाग्ची) को ज्योतिष परम्परालाई विश्वमै पुरानो मानिने हुँदा यसको धेरै महत्व रहेको छ । 

उक्त १२ वर्ष ५ फन्को लाग्दा ६० वर्ष हुन्छ, यसलाई राब्लो च्यिग (एक संवत्सर) भनिन्छ र यो विभिन्न नामका संवत् (जस्तै प्रभव, विभव, शत्रु, प्रमोद, प्राजापत्य आङ्गिरस, श्रीमुख आदि इत्यादि) सँग जोडेर कालचक्र परम्पराअनुसार मिलाएको छ । अहिले १७ औँ राब्लो हो, जसअनुसार यस सालको मेफोख्यिलो -आगो, पुरूष, कुकुर वर्ष) ले यो राब्लो ९८० वर्षमा लागेको छ । यो कालचक्र ज्योतिष लामा समाजमा प्रचलनमा ल्याई लागू भएको सम्वत् हो । जसअनुसार अहिले हाम्रो समाजमा लोसार -नयाँ वर्ष) को स्वागत अभिनन्दन गर्ने क्रममा स्थान, समय र अवस्था आदि विभिन्न कारणले गर्दा तीन प्रकारका लोसार परम्पराहरू प्रचलनमा ल्याएको पाइन्छ । ती हुन् - -१) तो लोसार -२) सोनम लोसार -३) ग्याल्पो लोसार ।

२.१ तो लोसार 

बृहत् भोट-चीन शब्दकोश -२८९० पृ.) मा प्रथम वर्षको व्याख्यान पङ्क्तिमा '११ औँ मंगोल महिना -पुस) को वा हिउँदे घाम फर्किंदा लोसार मान्ने चलनचाहिँ नाग्चिपा -मञ्जुश्री ज्योतिष) को परम्परा हो' भनिएको छ । तोला तोलो वा तोलोसारको अपभ्रंश शब्द भन्ने बुझिन्छ । 

भौगोलिक र प्राकृतिक रूपमा नै समय फेरिने अवसर पारेर लोसार मनाइने परम्परा हो यो । चान्द्रमासअनुसार यो चाड पुस महिनामा पर्दछ । अर्थात् भौगोलिक ग्रह, उपग्रह र नक्षत्रसँग सम्बद्ध लोसार -नयाँ वर्ष) हो । यो पुस महिनाबाट प्राकृतिक रूपमा सूर्य उत्तर दिशातिर फर्किने हुँदा यसलाई लोफोवा -नयाँ वर्ष फेरेको) वा नयाँ साल लागेको मानिन्छ । यस समयबाट सूर्य फेरिने मात्र नभएर अन्य ग्रह, नक्षत्र र तारामण्डलहरू पनि स्थान सारेर जान्छन् । यही समयबाट मान्छे र जीवजन्तुको अङ्ग र उमेर पनि फेरिन्छ । त्यसरी नै जाडोको मौसम अन्त भई न्यानो दिनको सुरूवात हुन्छ । धर्ती न्यानो भएकोले जमिनभित्र बसेका कीरा, फट्याङ्ग्रासमेत चल्दै अरू ठाउँमा सरेर जान्छन् । यही समयदेखि झारपात, रूख बिरूवा उम्रेर पालुवा पलाउन थाल्दछन् । वनमा चराचुरूङ्गी नाच्न गाउन थाल्दछन् । यही प्राकृतिक परिवर्तनको क्रममा ज्योतिषको नियमअनुसार परापूर्वकालेखि लोसार मान्ने गरेको देखिन्छ । यति मात्र नभई सबैभन्दा लामो दिन असारको महिना र सबैभन्दा लामो रात पुसको महिनालाई मानिन्छ र यहीँबाट बिस्तारै रात छिटो र दिन लामो हुने कुरा ज्योतिषविद्हरू बताउँछन् । 

चान्द्रमासको तिथिअनुसार महिना गणना गर्नुपर्दा यो समय कहिले पुस मसान्तमा पर्छ भने कहिले पुस सङ्क्रान्तिमा पनि पर्न जान्छ । तर, इस्वी संवत्मा घाम उत्तरतिर फर्किने समय भनी किटानसाथ तोकेको पाइन्छ । जसअनुसार हरेक सालको पुस ७ वा ८ गते तदनुसार म्भअझदभच द्दघ,द्दद्ध तारिखमा तो लोसार लागेको प्रायजसो क्यालेन्डरमा लेखेको देखिन्छ । 

तोला लोसारसँग सम्बद्ध विज्ञहरूका भनाइअनुसार तोला, तोलोको अपभ्रंश शब्द हो । यो तोला नभएर गोलो हो । यसको अर्थ उपल्लो स्थानको लोसार भन्ने हुन्छ । नाग्ची ज्योतिषमा -लोखोर च्युञी) बाह्र वर्षको चक्रमा जेठो -च्यवा) मुसो वर्ष भएको जस्तै १२ महिनाको चक्रमा जेठो महिना ताग दावा -बाघ महिना) हो । विक्रम संवत्को वैशाखबाट प्रथम महिना आरम्भ हुने जस्तै नाग्ची -मञ्जुश्री ज्योतिष) को ताग् दावा -बाघ महिना) पुसबाट प्रथम महिना प्रारम्भ हुन्छ । पुस महिनालाई लामा भाषामा ग्याल दावा भनिन्छ भन्ने शेर्पा खेन्पो ङवाङ -२०६३ : ११५) ले बताएका छन् । जसअनुसार १२ महिनाको तालिका तल लेखिएअनुसारका छन् । 

जनावरको नामबाट महिनाको नाम, लामाको भाषबाट महिनाको नाम 

१. ताग दावा (बाघ महिना), ग्याल दावा (पुस महिना)

२. योस् दावा (खरायो महिना), छ्यु दावा (माघ महिना) 

३. डुग् दावा (गरूड महिना), ओ दावा (फागुन महिना) 

४. डुल् दावा (सर्प महिना), नाग दावा (चैत महिना) 

५. ता दावा (घोडा महिना), सागा दावा (वैशाख महिना)

६. लुग् दावा (भेडा महिना ), नोर्न दावा (जेठ महिना) 

७. टे दावा (बाँदर महिना), छ्युतो दावा (असार महिना

८. च्या दावा (चरा महिना), टोस्यिन दावा (साउन महिना)

९. ख्यिं दावा (कुकुर महिना), ठुम्तो दावा (भदौ महिना)

१०. फाग् दावा (सुँगुर महिना), युग्पा दावा (असोज महिना) 

११. चिवा दावा (मुसा महिना), मिनटुग दावा (कात्तिक महिना) 

१२. लाङ दावा (गोरू महिना), गो दावा (मंसिर महिना)

जसअनुसार तो लोसार मान्नेहरू तिब्बतका मञ्जुश्रीभाषित खगोलशास्त्रीको समाज, नेपालका गुरूङ समाज, हुम्ला, जुम्ला, सिन्धुपाल्चोक तातोपानी र दोलखा जिल्लाका उत्तरी भेगतिरको शेर्पा, सिक्कम, भुटान र तिब्बतको उत्तरी प्रान्तमा परम्परागत रूपमा धुमधाम साथ मान्ने गरेको पाइन्छ । हामी साधारण मानिसहरूको विचारमा फागुनमा नयाँ वर्ष फेरिन्छ भन्ने सोचाइ भए तापनि प्राकृतिक र भौगोलिक रूपमा तथा नाग्ची ज्योतिषशास्त्रको नियमअनुसार प्रथम महिना पुस -ग्याल दावा) मा पर्ने, पुस महिनामा नै घाम उत्तर दिशामा लाग्ने, सबैभन्दा लामो रात पुसमा पर्ने र तो लोसारको नामले विभिन्न देश, विदेशमा परम्परागत रूपमा यो चाड मानिरहेको हुँदा लोसार -नयाँ वर्ष) लाग्ने समयचाहिँ पुस महिना -ग्याल दावा) मा नै भएको र यो कसैले गरेको नभई भौगोलिक नियमअनुसार भएको कुरा ज्योतिषशास्त्रले बताउँछ । त्यसैले वि.सं. २०५७ पुस १५ गतेदेखि तो लोसार मान्ने जातिका मानिसहरूलाई राष्ट्रिय रूपमा बिदा दिने तत्कालीन सरकारले घोषणा गरेको पाइन्छ ।

२.२ सोनम लोसार 

यसको शाब्दिक अर्थअनुसार व्याख्यान गर्नुपर्दा कृषकको लोसार भन्ने बुझिन्छ । अधिकांश मानिस खेतीकिसानीमा नै निर्भर भएकाले र खेतीकिसानीको काम सुरू गर्ने समय माघ महिनामा यो चाड पर्ने र मनाइने भएकोले त्यस्तो नामकरण गरेको हुनसक्छ । सङ्ख्यात्मक र व्यापकताको हिसाबले यो लोसार सबभन्दा बढी समुदायले व्यापक रूपमा मनाउने गरेको पाइन्छ । हरेक वर्ष माघशुक्ल पक्षको प्रतिपदाको दिनबाट सुरू हुने यस लोसारलाई नेपालमा तत्कालीन सरकारले सोनाम लोसार मनाउने जातिहरूको लागि वि.सं. २०५१ देखि एक दिन बिदा दिने व्यवस्था गरेको छ भनी शेर्पा खेन्पो ङवाङ -२०६३ ः ११६) ले बताएका छन् । त्यसैले यसले राष्ट्रिय सांस्कृतिक पर्वको रूपमा मान्यता प्राप्त गरेको देखिन्छ ।

प्राकृतिक रूपमा कालचक्र परम्पराअनुसार पुसमा घाम उत्तरतिर फर्के पनि पुस मसान्तमा मात्र महिना समाप्त हुने हुँदा माघसङ्क्रान्तिमा लोसार मान्ने गरेको हो, यसलाई पछि माघशुक्ल पक्षको प्रतिपदा तिथिमा सारेर नाग्चीअनुसार लोसार मानेको बुझिन्छ । कालचक्रको ज्योतिषशास्त्रअनुसार माघसङ्क्रान्तिबाट लो -नयाँ वर्ष) लाग्ने हुँदा माघ, फागुन र चैतमसान्तको ३ महिनामा वर्षको १ पाउ बित्छ र वैशाख महिना लाग्छ । वैशाख मेष राशिको प्रथम महिना भएको हुँदा वि.सं. को नामबाट नयाँ वर्ष मान्ने गरेको हो । वैशाख, जेठ र असारमसान्तमा दोस्रो ३ महिना गएपछि वर्षको २ पाउ बित्छ र यही समयमा घाम पनि दक्षिण दिशातिर फर्किन्छ । त्यस अवसरमा आधा वर्ष पूरा भएको उपलक्ष्यमा साउनेसङ्क्रान्ति मनाउने गरिन्छ । यसको मतलब आधा वर्ष पूरा भएर सूर्य दक्षिण दिशातिर लाग्यो भन्ने हो । 

साउन, भदौ र असोजको मसान्तमा तेस्रो ३ महिना पूरा हुने हुँदा वर्षको ३ पाउ बित्छ । तर असोज महिनाको शुक्लपक्षको प्रतिपदादेखि राशि अर्को ग्रहमा प्रवेश गर्ने हुँदा त्यस अवसरमा नेपाल संवत्को नामबाट धुमधामसँग नयाँ वर्ष मनाउने गरेको हो । यसको मतलब वर्षको तेस्रो पाउ बितेर चौथोमा लाग्यो भन्ने हो । 

कात्तिक, मङ्सिर र पुसको मसान्तमा चौथो ३ महिनाको ४ पाउ सिद्धिने हुँदा वर्ष दिन पूरा हुन्छ । यसको उपलक्ष्यमा माघेसङ्क्रान्ति मनाउने गरिन्छ र यही सोनम लोसारको प्रारम्भिक रूप हो भन्न सकिन्छ ।

जसअनुसार यो सोनम लोसार -नयाँ वर्ष) तामाङ, योल्मो१, मुगु, भारतका लद्दाक, तिब्बतको केही प्रान्त, चीन, हङकङ, ताइवान, मलेसिया आदि मंगोल मूलको समाजमा धुमधामसाथ मान्ने गरेको देखिन्छ ।

२.३ ग्याल्पो लोसार 

यसको शाब्दिक अर्थ राजाको लोसार -नयाँ वर्ष) भन्ने हुन्छ । यसलाई किन ग्याल्पो लोसार -राजको नयाँ वर्ष) भनेको हो यसबारे स्पष्ट छैन । १६औँ शताब्दीताकाको तिब्बतको धार्मिक नेता पनि यस कुराबाट सन्तुष्ट नभएको तल उल्लिखित कुराबाट बुझिन्छ ।

होर्दा दङ्पो -प्रथम मङ्गोल महिना) को फागुन शुक्लपक्षको प्रतिपदा अर्थात् -छेपादङ्पो) बाट यो चाड भव्य रूपमा मानेको देखिन्छ । तर, होर्दा -मङ्गोल महिना) कुन ज्योतिषशास्त्रसँग सम्बद्ध हो यो भने प्रस्ट छैन । पाँचौँ दलाई लामाको -सेतो कालो) ज्योतिषको प्रश्नोत्तरनामक ज्योतिषशास्त्रअनुसार सन् १२२७ मा तदनुसार तिब्बती राबज्युङको अग्नि सुँगुर वर्षको यो महिनामा मङ्गोलका वादशाह चाङगिच खाँले तिब्बतका शिहुँ राज्यका राजा मिञागको हातबाट शासन अधिपत्य छिनिलिएको हुनाले त्यही विजय हर्षोल्लासको उपलक्ष्यमा यो लोसार उत्सव मानिन थालेको हो । त्यहीदेखि तिब्बती पात्रोमा पहिलो महिनाको नाम हेर्दा दङ्पो भएको हो । कालचक्र परम्परामा महिनाको नाम वैशाख, जेठ महिना र उत्तरायण दक्षिणयन, शुक्लपक्ष, कृष्णपक्षबाट तिथिमिति गणना गर्नेबाहेक पहिलो महिना, दोस्रो महिना आदि स्तरक्रमको माध्यमबाट तिथिमिति गणना गर्ने नियम पद्धति छैन भनी उल्लेख गरेको पाइन्छ । 

यसमा तेङपोछे औतारी लामा थप्नुहुन्छ चाङगिज खाँको उक्त विजय जुलुसको हर्षबढाइँ कार्यक्रम पहिलो वर्षमा ३ महिना, दोस्ा्रो वर्षमा २ महिना, तेस्रो वर्षमा १ महिना, चौथो वर्षमा १५ दिन र हप्ता दिन हुँदै पछि त्यसैले ग्याल्पो लोसारको रूप लिएको हो, तर ग्याल्पो लोसार हुँदै होइन भन्ने होइन । 

हाल पनि तिब्बती सङ्घसंस्थाबाट प्रकाशन भएका सबै पात्रोमा फागुनबाट हेर्दा दङपो -पहिलो महिना) लोसार भनी लेखिएको भए पनि फागुन महिनाको अगाडि ओदा -फागुनको उपनाम) लेख्नुपर्नेमा छ्युदा -माघ महिनाको) उपनाम लेखेको हुन्छ । यसबाट माथि उल्लेख गरेझैँ पहिले हिमाली समाजमा माघ महिनामा लोसार मान्ने कुरा पुष्टि भएको देखिन्छ शेर्पा खेन्पो ङवाङ - २०६३ ः ११६) ले बताएका छन् । 

तिब्बत बौद्ध देश भएकोले बुद्धको धार्मिक लीलासँग जोडेर यो लोसार चाड मानेको हुनसक्ने अनुमान लगाउन सकिन्छ । भगवान् बुद्धको समयमा ६ जना तैर्थिक -अबौद्ध) गुरू र तिनका अनुयायीहरूका इच्छाअनुरूप तात्कालिक नगरप्रमुखहरूका अनुरोधमा श्रावस्ती महानगरमा राजा प्रसेनजित्लगायत महानगर प्रमुखहरूका उपस्थितिमा बुद्ध शाक्यमुनिले फागुणशुक्ल पक्षको प्रतिपदादेखि पूणिर्मासम्म विभिन्न धार्मिक ऋद्धि -शिक्त) प्रदर्शन गरी ६ जना तैर्थिक साधु सपरिवारलाई परास्त गरेको महत्वपूर्ण धार्मिक दिवस भएकोले यही दिवस पारेर लोसार मनाइने गरेको बौद्धको नाताले अवलम्बन गर्नुपर्ने कर्तव्य हुन आउँछ । दार्जिलिङका शेर्पाहरू पनि फागुनशुक्ल प्रतिपदाबाट लोसार मान्नुपर्ने कारण त्यही हो भन्नुहुन्छ । तर, यो लोसारको उपलक्ष्यमा मनाइने धार्मिक उत्सव भएकाले लोसार -नयाँ वर्षोदय) भन्नचाहिँ मिल्दैन । अहिले हिमाली समाजमा सुप्रसिद्ध परमपूज्य गुरू ठुलसिक रिन्पोछेको सदिच्छा पनि यस्तै देखिन्छ । 

त्यस अवसरमा तिब्बतको पूर्वी प्रान्त दोम्य क्षेत्रका युवायुवती लोसारको दिन बिहान प्रातःकालमा उठेर आ-आˆना ठूलाबडा नाताहरूकहाँ कोसेलीसहित शुभकामना व्यक्त गर्न जाने गर्दछन् । तिनीहरू परस्परमा कोसेलीसहित शुभकामना व्यक्त गर्दा शुभकामना दिनेले ख्योक्यी लोसर जाङ्ङम् -तपाईंको लोसर) राम्रो भो ? भनी सोद्धा लिनेले जाङ -राम्रो भयो) भन्दछन् । उचाङ -मध्य तिब्बत) प्रान्तको अधिकांश ठाउँमा लोसारको शुभकामना स्वरूप छ्येमर र छ्याङफुद् प्रदान गर्दा चढाउने व्यक्तिले 'टशि देलेग' -शुभ-मङ्गल) भन्दा लिने व्यक्तिले मंगलमय शुभकामना, सुस्वास्थ्य र समृद्धि सुसम्पन्न होस्, सदा सुखसयल प्राप्त होस्, सुख, समृद्धि र उत्तरोत्तर प्रगति होस् भनी प्रतिउत्तर दिने चलन रहेको छ । लोसारको अवसरमा नभई नहुने छ्येमर र छ्यङफुद् आदानप्रदान गर्ने चलन सम्राट स्रोङचङ गम्पोको समयदेखि चलिआएको हो भन्ने कुरा अनुसन्धानात्मक लेखहरूमा पाइन्छ । लोसार पर्वमा छ्येमर र छ्यङफुद् सजाउने चलन र सजाउने तरिका उचाङ -मध्यतिब्बत) मा सानो बाकस बनाएर उक्त छ्येमर -सातु, नौनीघ्यू, दूध, मह, चिनी इत्यादि मिलाएर बनाएको खाद्य वस्तु) र छ्यङफुद् -अमृतको रूपमा वितरण गर्ने जाँड) राखिन्छ भने दोम्य पूर्वी तिब्बततिर स्वस्तिकचित्रयुक्त भाँडावर्तनहरूमा सजाइन्छ, तर जनसमूहमा उचाङ -मध्यतिब्बत) को परम्परानुसार छ्येमर र छ्यङफुद् सजाउने चलन कमै पाइन्छ । हिमालको अधिकांश प्रान्तमा लोसार -नयाँ वर्ष) लागेको शुभङ्केतस्वरूप जौ, गहुँको बालाहरू सजाइराख्ने चलन पनि छ । तर, कुनै प्रान्तमा यस समयमा जौ गहुँको बालाहरू नपाइने हुँदा काठका ससाना सिङ्कोमा मुछेको आँटा लगाई तातो तेलमा पोली जौ, गहुँका बालाजस्तो बनाएर छ्येमरसँगै सजाउने गरिन्छ । 

३. लोसार मनाउने विधि 

धर्म र सांस्कृतिक विविधता भएको हाम्रो देशमा, मञ्जुश्री खगोलशास्त्र -नाग्ची) को आधारमा विभिन्न जीवजन्तुहरूको नामबाट १२ वर्ष र १२ महिनाको गणना गरेर लोसार -नयाँ वर्ष) मनाइने तरिका र लोसारका विशेषताहरूको बारेमा व्याख्या र विश्लेषण यसप्रकारको रहेको छ । 

लोसार -नयाँ वर्ष) को उपलक्ष्यमा राम्रो नयाँ कपडा र गहनापातले सिंगारपटार गरी, मान्यजनहरूको दर्शन र शुभ-आशीर्वाद लिने, मीठो खाना, मनोरञ्जन गर्ने तरिका अन्य समुदायले मान्ने चाडपर्वको जस्तै देखिए तापनि मङ्गोल मूलका मानिस आफ्नो मौलिक चाड लोसार -नयाँ वर्ष) को पूर्वतयारी आठ दश दिनअघिदेखि नै गरिन्छ । लोसार आउनुभन्दा पहिले नै विशेष गरी गोन्पा, चैत्य, चौतारा र घरहरू रङ्गरोगनले पोतेर ध्वजापताकाले सजाइन्छन् । नयाँ वर्ष -लोसार) आउनुभन्दा दुई दिन अगाडि अर्थात् -ञशिु गु) दक्षिणायन कृष्ण पक्षको चतुर्दशीका दिनभरि लामा र भिक्षुद्वारा धुमधामसाथ पाठ-पूजा गराई विगतका अशुभ ग्रह र दशाहरू पुनः नयाँ वर्षमा नदोहोरिऊन् भनी पुरानो वर्षलाई हार्दिक बिदाइ गर्दै आउने नयाँ वर्षमा सुख, शान्ति, सुस्वास्थ्य तथा सुखसमृद्धि होओस् भन्ने कामना गर्दछन् । यसका लागि गोन्पाहरूमा हप्ता दिन पहिलेदेखि नै पूजा थालेर लोसार सुरू हुनुभन्दा दुई दिन अगाडि -ञशिु गु) को दिन लामा नृत्य -छ्याम) गरेर दशाग्रह र अशुभको प्रतिमूर्ति -तोरश्होर) फाल्ने गरिन्छ । यसअघि घर, गोठ, गोन्पा इत्यादि बढारेर जम्मा गरेको फोहोर, मूला, जाँडको छोक्रा, पैसा, फाटेको लुगा, भूतप्रेतलाई मनपर्ने वस्तुहरू फुटेको माटाको भाँडो वा च्यातेको नाङ्लोमा हालेर बेलुकीपखतिर दोबारटोमा लगेर लामाहरूले मन्त्रपाठसाथ ताली र पटका पट्काउँदै जलाउने र ˆयाँक्ने गरिन्छ । यस दिन बेलुका नौ प्रकारको गेडागुडी मिसाएको खाना -गुथुग्पा) खाने चलन छ । नौ प्रकारको खाना मिसाएको -गुथुग्पा)२ खाइसकेपछिका बाँकी जुठोहरू जम्मा गरी त्यसमा घर सफा गरेको फोहोरमैलाहरू हालेर दोबाटोमा फाल्ने चलन छ । गुथुग्पा भनेको विभिन्न केराउ, चना, मुँगी, दाल, भटमास, मूला, मास सागसब्जी, गेडागुडी इत्यादि परिकारहरू नौ किसिमका चिजबिज मिलाएर पकाएको खाना हो । 

गुथुकभित्र वर्षको भाग्य परीक्षण गर्ने साङ्केतिक वस्तुहरू जस्तै नुन, खुर्सानी, घ्यू, कोइला, कपास र सिन्को इत्यादि चिजहरू हालेको आँटाका डल्लो राखिन्छ । गुथुग्पा खादा हरेकलाई एक-एकवटा आँटाका डल्लो भागमा हालिदिन्छन् । अनि सबैले आ-आˆनो भागमा परेको आँटाको डल्लोलाई खोलेर आˆनो भाग्य कस्तो रहेछ भनेर हेर्दै ख्यालठट्टा रमाइलो गर्दछन् । यसमा नुन पर्‍यो भने लामो आयु हुने, घ्यू पर्‍यो भने भाग्यमानी र कोइला पर्‍यो भने अभागीको संज्ञा दिइन्छ । यसरी प्रत्येक घर, गाउँ र गोन्पा आदिमा राति ९/१० बजेसम्म हाँसखेल गर्दै रमाइलो वातावरणमा जाने वर्षको बिदाइ गर्ने समारोह मनाउने गर्दछन् । त्यसपछि औँसीको दिनमा चाहिँ दिनभरि छ्योशम -पूजाकोठा वा देउता कोठा) मा लोसारका विभिन्न खानाहरू -खाप्से, फलफूल, ङोफु -जमरा) याङ्छयाङ्, छ्येमार) हरू मिलाएर सजाउने गरिन्छ -शेर्पा २०६३ : ११९) ।

लोसारको प्रथम दिनमा बिहानै उठेर नुहाइ धुवाइगरी वा कुवामा गई तीन टुक्रा ढुङ्गा चाङ लगाएर घ्यूको तीन-तीनवटा टीका लगाई, फलफूल, खाप्से, खाता, धूपबत्ती गरेर तीनपटक ढोगेर नागराजा र पानी देवताको पूजा गर्दछन् । अनि त्यसपछि पानी देवताबाट पानी मागेर ल्याई घरको छ्योशम -देउताकोठा) मा बुद्ध भगवान् र कुल देवताहरूलाई शुद्ध पानी, खाप्से र नैवेद्य चढाई टशि मोनलामा -मंगलवाचन) र साङ सेरक्येम गरी नयाँ वर्ष -लोसार) शान्तिमय वातावरणमा बितोस् भनी मंगलमय पूजा आराधना गर्छन् । त्यस दिन बिहानैदेखि जो भेटे पनि -टशि देलेग) मंगलयम शुभकामना आदान-प्रदान गर्ने गर्दछन् । लोसारको पहिलो बिहान विभिन्न किसिमका गेडागुडी र चिजबिजहरू मिसाएर पकाएको रसयुक्त खोले -छ्याङथुग) खान्छन् र घरमूलीलगायत सबै परिवारको अगाडि थाल भरी-भरी लोसारका विभिन्न खानाका परिकारहरू -खाप्से, फलफूल ड्यासिल र चिया) राखेर लोसारको प्रथम दिनको स्वागत र हर्षबढाइँ गर्ने गरिन्छ । त्यसपछि नयाँ वर्ष सुरू भएको सङ्केतको प्रतीक आफ्ना घर-आँगनमा टुप्पोसहितको ध्वजा -लुङदार) टाँगिन्छ । उक्त दिन पाठ-पूजा गर्न गोन्पा र मन्दिरमा जानेबाहेक अरूको घरमा जाने गर्दैन र कुनै आर्थिक कारोबार पनि गर्दैनन् । 

लोसारको दोस्रो दिनदेखि गाउँघरका दाजुभाइ, इष्टमित्र, छरछिमेकीहरूकोमा गई रमाइलो वातावरणमा अमृत -छेछ्याङ) र पिठोको सगुन -छ्येमार) ग्रहण गर्दे टशि देलेगस् शुभकामना आदान-प्रदान गर्दछन् । सगुनको रूपमा -छेयमार र याङछ्याङ) लिँदा दिनेले 'टशि देलेग फुसुम छोग' र लिनेले 'तग्तु देवा थोब्पर शोग' अर्थात् मंगलमय शुभकामना सम्पन्न होऊन् र सदा सुखी होेओस् भन्ने गरिन्छ । नाच-गान र हाँसखेल गरी लोसारको मूल कार्यक्रम सुरू गर्ने गर्दछन् । 

लोसारको तेस्रो दिन अर्थात् 'छेपा सुम'बाट पनि टशि देलेगस्को शुभकामना आदान-प्रदान गर्दै सबैजना सार्वजनिक स्थलहरूमा जम्मा भई मनोरञ्जनात्मक कार्यक्रमहरू गर्दै लोसार मनाउने कार्य अघि बढाउँछन् । त्यसैक्रममा पहिले लामा गुरूहरूबाट बुद्धशासन र त्यसको अनुयायीहरूका रक्षक, स्थानीय देवदेवीहरूका सामूहिक पाठ-पूजा गराउँछन् । साङ सेरक्येमको पूजा गरेर लुङदार -पञ्चरङ्गको धार्मिक ध्वजा) र बुद्ध झन्डाहरू झन्डोत्तोलन गरेर फरफराउँछन् । काठमाडौंका शेर्पाहरू त्यस दिन बिहान बौद्ध, स्वयम्भू, चाबहिल र काठेस्वयम्भूका चैत्यहरूलाई पनि कमेरो र चुना तथा ध्वजापताकाद्वारा सिँगारपटार गरी सजाउँछन् । तत्पश्चात् आफ्ना समाजका मान्यजन लामा गुरूहरूलाई खताग, पैसा र नैवेद्यहरू चढाउँदै आशीर्वाद थाप्दछन् । त्यसबेला लोसारका विविध खानेकुराहरू इष्टमित्र र भाइबन्धुहरू सबैलाई ख्वाउँदछन् । कोही आ-आफ्ना घर-आँगन र उच्च सफा स्थानमा गएर -दरछ्योद) धार्मिक ध्वजा टाँग्दछन् । त्यहाँ पनि धार्मिक विधिपूर्वक धूपबत्ती चढाई देवदेवीहरूको पूजा गर्ने गरिन्छ । अनि त्यस अवसरमा त्यहाँ उपस्थित सबैले एकै स्वरमा -ल्हा ग्याल्लो) देवताको जय-जय भनी एकै स्वर र एकैपटक हर्षोल्लासको आवाज निकाल्दै विजयको प्रतीक पिठो उडाउँदै आकाश नै सेताम्ये बनाउँछन् । तत्पश्चात शुभकामनाका प्रतीक विभिन्न रसयुक्त पिठोको 'छ्येमार' र छ्याङको सगुनहरू बाँड्न सुरू गर्दछन् । विभिन्न गहनापातमा सजिएर सिँगारपटार गरेका किशोर र किशोरीहरू मात्र नभई बूढाबूढीहरू पनि हातेमालो र अङ्कमाल गरेर आफ्ना मौलिक र परम्परागत लोकपि्रय नाच 'स्याब्रु' प्रस्तुत गर्न लस्कर लाग्न थाल्दछन् । आˆनै पाराको शैलीमा तालसुर मिलाएर सामूहिक गीत गाउँछन् । त्यस अवसरमा जोसजाँगर बढाउने छ्याङ र विभिन्न पौष्टिकतापूर्ण खानाहरू बाँड्ने ताँती पनि लागीनै रहन्छन् । यसरी दिनरात गएको थाहा नै नपाइने गरी लोसारको चाड मान्ने परिपाटी छ । त्यसैगरी गाउँ, टोल, छरछिमेक सबै स्थानमा समूह-समूह र सङ्घसंस्थागत रूपमा त्यस्तै मनोरञ्जनात्मक कार्यक्रमहरूको आयोजना गरी लोसार -नयाँ वर्ष) को हर्षबढाईँ गर्ने गरिन्छ ।

३.१ बौद्धमा मनाइने शेर्पा लोसार 

हिमाल, पहाड र मध्यपहाडी क्षेत्रबाट राजधानी आएका शेर्पाहरू काठमाडौं उपत्यकामा आ-आफूलाई अनुकूल पर्ने ठाउँमा कसैले आफ्नो घर बनाएर बन्दोबस्तसाथ बसेका छन् भने कसैकसैले घर भाडामा लिएर बसेका छन् । शेर्पाहरू उपत्यकाभित्र जसरी बसेका भए पनि अधिकांश शेर्पा बौद्धकै आसपासमा बसेका छन् । त्यसैले शेर्प

Read More